کد مطلب:295 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:229
شروط ضمن وقف
(مسأله 2742) شروطی را كه واقف برای استفاده از وقف قرار می دهد، در صورتی كه مشروع باشند، صحیح است و باید به آنها عمل شود، به عنوان مثال اگر برای سكونت طلاّب در مدرسه ای شرط نماید كه نماز شب بخوانند، باید به آن شرط عمل نمایند و در غیر این صورت نمی توانند در آن مدرسه سكونت داشته باشند.
(مسأله 2743) اگر مثلاً خانه ای را برای اشخاص خاصّی وقف نماید و از ظاهر وقف یا نشانه های دیگر معلوم شود كه منظور واقف، حفظ عنوان خانه بوده است، تغییر آن به چیز دیگری مانند مغازه، جایز نیست، بلكه اگر احتمال هم داده شود، بنابر احتیاط واجب نباید آن را تغییر دهند.
تولیت و نظارت بر وقف
(مسأله 2744) اگر برای چیزی كه وقف كرده متولّی معیّن كند، باید مطابق قرارداد او رفتار نمایند، و اگر معیّن نكند، چنانچه برافراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد، اختیار اموری كه مربوط به مصلحت وقف است و در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد، با حاكم شرع است و اختیار اموری كه مربوط به نفع بردن طبقه موجود
[461]
است، اگر آنها بالغ باشند، با خود آنان و اگر بالغ نباشند، با ولیّ ایشان است، و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نیست.
(مسأله 2745) اگر ملكی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف كند، یا وقف كند كه منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی كه برای آن ملك متولّی معیّن نكرده باشد، اختیار آن با حاكم شرع است.
(مسأله 2746) اگر ملكی را بر افراد مخصوصی وقف كند، مثلاً بر اولاد خود كه هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده كنند، چنانچه متولّی ملك آن را اجاره دهد و بمیرد، در صورتی كه مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را كرده باشد، اجاره باطل نمی شود، ولی اگر متولّی نداشته باشد و یك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرند، در صورتی كه طبقه بعد اجازه نكنند، اجاره باطل می شود و در صورتی كه مستأجر، اجاره بهای تمام مدّت را داده باشد، اجاره بهای از زمان مردن آنها تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان می گیرد.
(مسأله 2747) ملكی كه مقداری از آن به نحو مشاع وقف است و مقداری از آن وقف نیست، اگر تقسیم نشده باشد، حاكم شرع یا متولّی وقف می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
(مسأله 2748) اگر متولّی وقف خیانت كند و عایدات آن را به مصرفی كه معیّن شده نرساند، چنانچه برای عموم وقف شده باشد و با تعیین ناظر امینی بتوان از خیانت های او جلوگیری كرد، باید حاكم شرع، ناظر امینی بر او بگمارد و اگر به این صورت نتوان ممانعت كرد، حاكم شرع باید به جای او متولّی امینی معیّن نماید.
(مسأله 2749) اگر ملكی را وقف كند كه عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و مؤذّن و مستخدم آن بدهند و بدانند برای هر یك چه مقدار معیّن كرده، در صورتی كه معلوم شود منظور واقف تأمین زندگی امام جماعت یا مؤذّن یا مستخدم بوده و مقداری كه معیّن كرده در زمان گذشته آن را تأمین می كرده ولی حالا خیلی كمتر از مورد نیاز است، مثلاً گفته باشد: «هر ماه ده تومان به امام بدهید»، می توان به مقدار تأمین معاش به آنها داد و اگر معلوم نباشد، باید همانطور كه مشخّص كرده مصرف شود، و چنانچه ندانند برای هر یك چه مقدار معیّن نموده، باید اوّل مسجد را تعمیر كنند و اگر
[462]
چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و مؤذّن و مستخدم به نحو مساوی تقسیم نمایند و بهتر است این سه نفر در تقسیم با یكدیگر مصالحه كنند.
(مسأله 2743) اگر مثلاً خانه ای را برای اشخاص خاصّی وقف نماید و از ظاهر وقف یا نشانه های دیگر معلوم شود كه منظور واقف، حفظ عنوان خانه بوده است، تغییر آن به چیز دیگری مانند مغازه، جایز نیست، بلكه اگر احتمال هم داده شود، بنابر احتیاط واجب نباید آن را تغییر دهند.
تولیت و نظارت بر وقف
(مسأله 2744) اگر برای چیزی كه وقف كرده متولّی معیّن كند، باید مطابق قرارداد او رفتار نمایند، و اگر معیّن نكند، چنانچه برافراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد، اختیار اموری كه مربوط به مصلحت وقف است و در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد، با حاكم شرع است و اختیار اموری كه مربوط به نفع بردن طبقه موجود
[461]
است، اگر آنها بالغ باشند، با خود آنان و اگر بالغ نباشند، با ولیّ ایشان است، و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نیست.
(مسأله 2745) اگر ملكی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف كند، یا وقف كند كه منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی كه برای آن ملك متولّی معیّن نكرده باشد، اختیار آن با حاكم شرع است.
(مسأله 2746) اگر ملكی را بر افراد مخصوصی وقف كند، مثلاً بر اولاد خود كه هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده كنند، چنانچه متولّی ملك آن را اجاره دهد و بمیرد، در صورتی كه مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را كرده باشد، اجاره باطل نمی شود، ولی اگر متولّی نداشته باشد و یك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرند، در صورتی كه طبقه بعد اجازه نكنند، اجاره باطل می شود و در صورتی كه مستأجر، اجاره بهای تمام مدّت را داده باشد، اجاره بهای از زمان مردن آنها تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان می گیرد.
(مسأله 2747) ملكی كه مقداری از آن به نحو مشاع وقف است و مقداری از آن وقف نیست، اگر تقسیم نشده باشد، حاكم شرع یا متولّی وقف می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
(مسأله 2748) اگر متولّی وقف خیانت كند و عایدات آن را به مصرفی كه معیّن شده نرساند، چنانچه برای عموم وقف شده باشد و با تعیین ناظر امینی بتوان از خیانت های او جلوگیری كرد، باید حاكم شرع، ناظر امینی بر او بگمارد و اگر به این صورت نتوان ممانعت كرد، حاكم شرع باید به جای او متولّی امینی معیّن نماید.
(مسأله 2749) اگر ملكی را وقف كند كه عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و مؤذّن و مستخدم آن بدهند و بدانند برای هر یك چه مقدار معیّن كرده، در صورتی كه معلوم شود منظور واقف تأمین زندگی امام جماعت یا مؤذّن یا مستخدم بوده و مقداری كه معیّن كرده در زمان گذشته آن را تأمین می كرده ولی حالا خیلی كمتر از مورد نیاز است، مثلاً گفته باشد: «هر ماه ده تومان به امام بدهید»، می توان به مقدار تأمین معاش به آنها داد و اگر معلوم نباشد، باید همانطور كه مشخّص كرده مصرف شود، و چنانچه ندانند برای هر یك چه مقدار معیّن نموده، باید اوّل مسجد را تعمیر كنند و اگر
[462]
چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و مؤذّن و مستخدم به نحو مساوی تقسیم نمایند و بهتر است این سه نفر در تقسیم با یكدیگر مصالحه كنند.